Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 2020 r., poz. 2261),
- ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. 2020 r., poz. 2167),
- ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie z 24 kwietnia 2003 roku (Dz. U.2022 r., poz. 1327 ze zm.).
Starosta Wągrowiecki nadzoruje działalność stowarzyszeń i fundacji mających siedzibę na terenie powiatu wągrowieckiego.
Stowarzyszenia
W ramach kontroli organ nadzorujący może żądać (art. 25 ustawy Prawo o stowarzyszeniach):
- od zarządu stowarzyszenia - dostarczenia mu, w wyznaczonym terminie, odpisów uchwał walnego zgromadzenia członków (lub zebrania delegatów),
- od wszystkich władz stowarzyszenia (zarządu, walnego zgromadzenia/zebrania delegatów oraz organu kontroli wewnętrznej) - udzielenia niezbędnych wyjaśnień.
W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu, Starosta Wągrowiecki może wystąpić o ich usunięcie w wyznaczonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia lub wystąpić do sądu.
Nadzór nad stowarzyszeniami zwykłymi
Stowarzyszenie zwykłe jest uproszczoną formą stowarzyszenia, nie posiadającą osobowości prawnej. Stowarzyszenie zwykłe podlega nadzorowi starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia. Starosta prowadzi ewidencję stowarzyszeń zwykłych.
Fundacje
Kontrola Starosty powinna dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania:
- czy działania fundacji zgodne są z prawem i statutem?
- czy działania te zgodne są z celem, dla którego fundacja została ustanowiona?
Jeżeli działanie zarządu fundacji w istotny sposób narusza przepisy prawa lub postanowienia jej statutu albo jest niezgodne z jej celem Starosta może (art. 14 ustawy o fundacjach):
- wyznaczyć odpowiedni termin do usunięcia uchybień w działalności zarządu,
- albo żądać dokonania w wyznaczonym terminie zmiany zarządu fundacji
Po bezskutecznym upływie powyższego terminu albo w razie dalszego uporczywego działania zarządu fundacji w sposób niezgodny z prawem, statutem lub celem fundacji może wystąpić do sądu o zastosowanie dalszych, ostrzejszych środków.